Sade Karbonlu & Düşük Alaşımlı Çelik Dökümler
Sade Karbonlu Çelik Dökümler
Karbonlu Çelik Dökümlerde ana alaşım elementi karbondur. Diğer elementler, ergitme ve deoksidasyon için eklenenler de dahil olmak üzere küçük miktarlarda bulunur. Karbon çeliklerindeki silisyum ve manganez genellikle %0,25 ile yaklaşık %0,80 Si ve %0,50 ile %1,00 Mn arasında değişir.
Karbonlu çelik dökümler karbon içeriklerine göre üç farklı grupta sınıflandırılabilir:
• Düşük karbonlu çelikler: %0,20 Karbon
• Orta karbonlu çelikler: %0,20 ile %0,50 Karbon
• Yüksek karbonlu çelikler: %0,50 Karbon
Karbonlu Çeliklerin Yapı ve Özellik İlişkileri:
Karbonlu çelik dökümler çok çeşitli özelliklerde üretilebilir. Sertlik, mukavemet, süneklik, yorulma direnci ve tokluk gibi belirli özelliklerin kombinasyonlarını elde etmek için farklı bileşimler ve ısıl işlemler uygulanabilir.
Çok çeşitli özellikler seçilebilmesine rağmen, bu özelliklerin birbirlerine olan etkilerini iyi analiz etmek önemlidir. Örneğin, daha yüksek sertlikler, daha düşük toklukla ve daha düşük süneklik değerleri, daha yüksek mukavemet değerleriyle bağlantılıdır.
Düşük Alaşımlı Çelik Dökümler
Düşük alaşımlı çelikler, krom, nikel ve molibden gibi alaşım elementlerinin ilaveleri ile sade karbonlu çeliklerden daha üstün özellikler sergileyen alaşımlı bir malzeme kategorisini oluştururlar. Toplam alaşım içeriği, %2,07'den başlar ve en az %10 Cr içeren paslanmaz çeliklerin hemen altındaki seviyelere kadar değişebilir.
Çoğu düşük alaşımlı çelikler için alaşım elementlerinin öncelikli işlevi, ısıl işlemden sonra mekanik özellikleri ve tokluğu optimize etmek için sertleşebilirliği artırmaktır. Ancak bazı durumlarda, alaşım ilaveleri belirli hizmet koşulları altında fiziksel bozulmayı azaltmak için de kullanılmaktadır.
Genel olarak çeliklerde olduğu gibi, düşük alaşımlı çelikler aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:
• Nikel çelikleri, molibden çelikleri, nikel-krom çelikleri, krom molibden çelikleri ve benzerleri
• Normalize edilmiş ve temperlenmiş, su verilmiş ve temperlenmiş, tavlanmış ve benzeri ısıl işlemler
Düşük alaşımlı çelikler dört ana gruba ayrılabilir:
• Düşük karbonlu su verilmiş ve temperlenmiş çelikler
• Orta karbonlu ultra yüksek mukavemetli çelikler
• Rulman çelikleri
• Isıya dayanıklı krom-molibden çelikleri